Θερινες καταιγιδες στην Ελλαδα.

Θερινες καταιγιδες στην Ελλαδα.

Ενα απο τα κυρια χαρακτηριστικα του Μεσογειακου κλιματος ειναι η εκτεταμενη θερμη και ξηρη περιοδος του καλοκαιριου που συνηθως κραταει 5 περιπου μηνες απο τον Μαιο εως τον Σεπτεμβριο. Αυτα τα κλιματικα χαρακτηριστικα του Μεσογειακου κλιματος κυριαρχουν στο μεγαλυτερο μερος της Ελλαδας. Ειδικοτερα τους 3 καλοκαιρινους μηνες, Ιουνιο, Ιουλιο, Αυγουστο, τα χαρακτηριστικα αυτου του Μεσογειακου κλιματος μεγεθυνονται και γινονται ιδιαιτερα εμφανη στην Ελλαδα.

Παρα ταυτα στην βορεια Ελλαδα και συγκεκριμενα περιπου στην περιοχη που οριζεται απο τον παραλληλο που βρισκεται στις 40° Ν και βορειοτερα, οι κλιματικες συνθηκες ειναι πολυ διαφορετικες απο τον Μεσογειακο τυπο που κυριως επικρατει στην υπολοιπη Ελλαδα. Καταιγιδες ή μπορες συμβαινουν συχνα ακομα και στους 2 θερμοτερους μηνες, Ιουλιο και Αυγουστο και οχι μονο στα ορεινα ή ημιορεινα αλλά και σε ολες τις αλλες ηπειρωτικες περιοχες καθως και σε παραθαλασσια μερη.
(Να σημειωθει εδω οτι τον Μαιο καταιγιδες και μπορες λογω ασταθειων, εκδηλωνονται και σε περιοχες εκτος βορειας Ελλαδας πολυ συχνα. Και αυτο γινεται διοτι οπως ειναι γνωστο καθως πλησιαζουμε στο θερινο ηλιοστασιο(20/21 Ιουνιου) η ηλιακη ακτινοβολια αυξανει στο βορειο μερος του υποτροπικου αεροχειμαρρου, οπου να υπενθυμισουμε οτι εκεινη την περιοδο ο υποτροπικος αεροχειμαρρος βρισκεται πανω απο την Ελλαδα, περισσοτερο απο οτι στη νοτια πλευρα του.
Ετσι η θερμοκρασια στην Ευρωπη στο 2ο μισο του Μαιου αυξανει πολυ περισσοτερο και περιπου 2 °C(η αποτομη αυξηση της θερμοκρασιας στην κεντρικη και κεντροδυτικη Ευρωπη που συμβαινει την χρονικη αυτη περιοδο και σε συνδιασμο με την θεση της και τις ψυχρες αεριες μαζες που κινουνται ακομα απο τα βορεια, εχει ως συνεπεια την παρα πολυ μεγαλη ασταθεια που παρατηρειται συνηθως σε αυτη την χρονικη περιοδο σε πολλες περιοχες της κεντρικης και κεντροδυτικης Ευρωπης η οποιες δεν ειναι πολυ βορεια) απο οτι στην βορεια Αφρικη οπου δεν μεταβαλλεται σημαντικα. Αυτο εχει ως αποτελεσμα την εξασθενιση του υποτροπικου μετωπου αρα και του αεροχειμαρρου πανω απο την βορεια Αφρικη. Αυτο σχετιζεται αμεσα με αποκλιση μαζας και ανοδικες κινησεις στην ατμοσφαιρα που μπορουν να ενεργοποιησουν την αναπτυξη ανοδικων κινησεων στα ηπειρωτικα και να προκαλεσουν κατακορυφες αναπτυξεις συννεφων.
Οποτε παροτι το διαστημα μετα το 1ο δεκαημερο του Μαιου και μαζι με το 1ο μισο του Ιουνιου ειναι πολυ εντονη η ασταθεια στο βορειο τμημα της χωρας και κυριως στην δυτικη και κεντρικη Μακεδονια, συχνα φαινομενα ασταθειας κυριως τον Μαιο συμβαινουν και στα κεντρικα, δυτικα αλλά και στα νοτια τμηματα της ηπειρωτικης χωρας.)

Ενδεικτικα ειναι τα διαγραμματα του δεικτη διαθεσιμης δυνητικης ενεργειας για κατακορυφη μεταφορα(CAPE-convective available potential energy) για διαφορες περιοχες της χωρας πχ για την ημερομηνια 30 Μαιου 2011.
Να αναφερθει εδω οτι ο δεικτης CAPE αν και δεν ειναι δεικτης ασταθειας με την στενη εννοια του ορου, αποτελει μια παραμετρο της οποιας η τιμη εξαρταται εντονα απο την ασταθεια της ατμοσφαιρας και επομενως αποτελει εναν πολυ καλο εκτιμητη της πιθανοτητας αναπτυξης σωρειτομορφων νεφων απο κατακορυφη μεταφορα. Με λιγα λογια οσο μεγαλυτερο το CAPE(που μετριεται πχ σε J/kg) τοσο μεγαλυτερη ασταθεια υπαρχει. Τιμες του CAPE μικροτερες των 400 J/kg δειχνουν πολυ μικρη ασταθεια ενω μεγαλυτερες απο 800 J/kg δειχνουν αυξημενη ασταθεια και μεγαλη πιθανοτητα καταιγιδων.

Παρακατω τα ενδεικτικα διαγραμματα για 30 Μαιου 2011:

•Διαγραμμα CAPE για την Κομοτηνη:

---

•Διαγραμμα CAPE για τη Θεσσαλονικη:

---

•Διαγραμμα CAPE για την Αθηνα:

---

•Διαγραμμα CAPE για την Κοζανη:

---

•Διαγραμμα CAPE για τη Λαρισα:

---

•Διαγραμμα CAPE για τη Λαμια:

---

•Διαγραμμα CAPE για το Ηρακλειο:

---

•Διαγραμμα CAPE για την κεντρικη Ευρωπη:

---

Ειναι γνωστο οτι η δραστηριοτητα των καταιγιδων σε αυτα τα γεωγραφικα πλατη στην θερμη περιοδο του ετους, ευνοειται απο την υπαρξη δυνητικης ασταθειας(potential instability) στα χαμηλα επιπεδα της τροποσφαιρας. Οι βασικοι παραγοντες που δημιουργουν αυτη την ασταθεια ειναι οι μηχανισμοι που προκαλουν την δημιουργια ατμοσφαιρικων στρωματων αερα σε μια κατασταση συμβατικης ασταθειας(conditional instability) και υψηλης σχετικης υγρασιας του αερα κοντα στο εδαφος. Εχει βρεθει οτι στις περισσοτερες περιπτωσεις οι προηγουμενες συνθηκες δημιουργουνται απο την υπαρξη μιας γενικης κλιμακας(συνοπτικης) κυκλοφοριας που προκαλει μια κινηση ψυχρου αερα στα νοτια Βαλκανια ειτε στα υψηλα στρωματα της ατμοσφαιρας, ειτε απο την κινηση καποιου ψυχρου μετωπου.
Καθως οι ψυχρες μαζες στα ανωτερα στρωματα της ατμοσφαιρας δεν φτανουν αρκετα νοτια, το αποτελεσμα ειναι οτι η ασταθεια που προκαλει ολα τα προαναφερθεντα φαινομενα να μην παρατηρειται στην νοτιοτερη Ελλαδα ή να παρατηρειται ελαχιστη.

Παρακατω θα παρατεθουν στατιστικα για το ποσο του υετου που επεσε τους καλοκαιρινους μηνες και κυριως υπο μορφη καταιγιδας ή μπορας αλλά και απλης βροχωπτωσης στην Θεσσαλονικη και ειδικοτερα στον σταθμο του αεροδρομιου Μακεδονια, στην περιοχη της Μικρας.
Επισης θα παρατεθουν και αναλυθουν καποιες αξιοσημειωτες καταιγιδες βλεπωντας κυριως τα συνοπτικα χαρακτηριστικα της κυκλοφοριας της ατμοσφαιρας απο την οποια δημιουργηθηκαν.


Συννεφο σωρειτης εξελισσομενος σε πυργο(towering cumulus), δειγμα ασταθειας στην ατμοσφαιρα και κατακορυφης κινησης προς τα πανω.


►Πινακας αριθμου περιπτωσεων βροχης(ειτε υπο την μορφη καταιγιδας κυριως, ειτε υπο την μορφη μπορας ειτε πολυ σπανιοτερα υπο μορφη βροχης) για την περιοχη Μικρα Θεσσαλονικης για περιπτωσεις ποσοτητας υετου μεγαλυτερη ή ιση των 5 χιλιοστων:

•Ιουλιος-Αυγουστος:


•Ιουνιος-Ιουλιος-Αυγουστος:



►Πινακας χιλιοστων υετου για τις προαναφερθεισες περιπτωσεις:

•Ιουλιος-Αυγουστος:


•Ιουνιος-Ιουλιος-Αυγουστος:

---

Αρχικα να αναφερθει οτι ο πιο καθοριστικος παραγοντας που συνδεεται με την γενικη κυκλοφορια που ευνοει την αναπτυξη καταιγιδων, ειναι η υπαρξη ψυχρης μαζας αερα στα 700 hPa, ενω η κατακορυφη θερμοβαθμιδα της ισοδυναμης εν δυναμει θερμοκρασιας(Θe - equivalent potential temperature) καθως και της διακυμανσης της στα 850 hPa αποτελουν κρισιμο δεικτη/παραγοντα ως προς την δημιουργια καταιγιδων.

Οπως ειναι γνωστο οσο πλησιαζει το καλοκαιρι η δυτικου τυπου κυκλοφορια της ευκρατης ζωνης σταδιακα αποχωρει απο τα χαμηλοτερα γεωγραφικα πλατη και εξασθενει. Επακολουθως οι ατμοσφαιρικες διαταραχες που επηρεαζουν τις καιρικες συνθηκες σε αυτες τις περιοχες εξασθενουν επισης, καθως παιρνουν βορειοτερη τροχια. Επομενως μιας και η Ελλαδα βρισκεται κοντα στο νοτιο συνορο της ευκρατης ζωνης, με γεωγραφικο πλατος απο 35° Ν εως 41° Ν, το κλιμα της την θερμη περιοδο, κυριαρχειται απο την ξηρη υποτροπικη ζωνη που επεκτεινεται απο την ερημο της Σαχαρας προς τα νοτια καλυπτοντας και επηρεαζοντας προοδευτικα την Μεσογειο θαλασσα και τις νοτιες ακτες της Ευρωπης. Αυτο εχει ως αποτελεσμα ενα μεγαλο μερος της Ελλαδας, κυριως νοτιοτερα απο το γεωγραφικο πλατος 40° Ν, να κυριαρχειται απο ξηρες και ζεστες κλιματικες συνθηκες, ενω η ποσοτητα υετου να μειωνεται δραματικα και ειδικοτερα τον Ιουλιο και τον Αυγουστο. Οι καταιγιδες, μπορες καθως και βροχες σε αυτά τα μερη είναι εξαιρετικα σπανιες στους καλοκαιρινους μηνες και περιοριζονται σε πολύ ορεινες περιοχες.

Αντιθετως η βορεια Ελλαδα, τα ηπειρωτικα της καθως και οι παραθαλασσιες περιοχες της και φυσικα οι ορεινες και ημιορεινες περιοχες της, σχετικα συχνα επηρεαζεται απο υετικα φαινομενα κυριως με την μορφη καταιγιδων που οφειλονται σε ασταθεια, λογω της κινησης ψυχρων μαζων προς τα εκει, προερχομενα ειτε απο υψηλοτερα γεωγραφικα πλατη ειτε απο την κεντρικη Μεσογειο. Στην πρωτη περιπτωση οι ψυχρες μαζες ειτε προερχονται απο το περασμα ενος ψυχρου μετωπου κινουμενο απο την νοτιοδυτικη Ευρωπη προς την βορειοανατολικη, ειτε απο ενα ψυχρο μετωπο που κινειται απο τα βορεια προς την βορεια Ελλαδα. Στις αλλες περιπτωσεις οι ψυχρες μαζες προερχονται απο αποκομμενα και αποδυναμωμενα χαμηλα απο τα δυτικα ή βορειοδυτικα.

Πρεπει να σημειωθει σε αυτο το σημειο οτι οι προαναφερθεισες ψυχρες μαζες, σε αυτη την περιοδο, του καλοκαιριου, που αναφερομαστε, γινονται εμφανεις κυριως στα 850 hPa και πανω και ειδικοτερα μεταξυ των επιπεδων 800 hPa και 500 hPa. Ενω η κυκλοφορια σε αυτην την περιοδο στα 850 hPa γινεται αδυναμη και ειναι δυσκολο να διακριθουν τα χαρακτηριστικα της. Για αυτο και χρησιμοποιουνται χαρτες μεγαλυτερων υψων και κυριως των 700 hPa οπως προαναφερθηκε.

Οι περισσοτερες περιπτωσεις καταιγιδων ή και ισχυρων βροχοπτωσεων(μπορες) προερχονται απο την εξης συνοπτικη κατασταση κυκλοφοριας: 2 ή 3 μερες πριν την εκδηλωση των φαινομενων μια ψυχρη μαζα αερα πολικης προελευσης αρχιζει και κινειται στη βορειοδυτικη Ευρωπη. Την ιδια στιγμη που η ψυχρη μαζα βρισκεται στην βορειοδυτικη Ευρωπη, στην κεντρικη και δυτικη Μεσογειο κυριαρχουν υψηλα γεωδυναμικα υψη στα 700 hPa και πανω απο τη βορεια Σαχαρα εως και τις νοτιες ακτες της Μεσογειου. Ακομα ενα αδυναμο αλλα σχηματισμενο χαμηλο βαρομετρικο συστημα υπαρχει στην ανατολικη Μεσογειο, πχ στην Τουρκια ή στο βορειο, βορειοκεντρικο Αιγαιο ή στην νοτιοανατολικη Μεσογειο. Ονομαζουμε αυτη την κυκλοφορια κυκλοφορια-NW.
Εκτος απο την επικρατεστερη παραπανω κυκλοφορια που δινει τις περισσοτερες καταιγιδες στην βορεια Ελλαδα τους καλοκαιρινους μηνες, οι αλλες 2 ειναι η μεν πρωτη να εχουμε την ψυχρη μαζα αερα να κινειται νοτια και κατευθειαν προς την βορεια Ελλαδα απο την κεντρικη ευρωπη και η δε δευτερη εχει την ψυχρη μαζα να ερχεται με δυτικη τροχια απο την κεντρικη Μεσογειο. Τις 2 αυτες κυκλοφοριες τις ονομαζουμε κυκλοφορια-N και κυκλοφορια-W αντιστοιχα.

Θα μελετηθουν τωρα 3 αρκετα ισχυρες καταιγιδες στην Θεσσαλονικη, μια για καθε τυπο κυκλοφοριας.

---

Καταιγιδα στις 31-07-1988(νυχτα) (Κυκλοφορια-NW)
Η καταιγιδα αυτη ανηκει στις λεγομενες νυχτερινες καταιγιδες καθως συνεβη το βραδυ της 30 Ιουλιου(σωστοτερα: τα μεσανυχτα της 31 Ιουλιου) αργα μετα τα μεσανυχτα. Η ποσοτητα υετου που επεσε ηταν 32 χιλιοστα στον σταθμο της Μικρας οπου βεβαια λογω των μεγαλων τοπικοτητων στις καταιγιδες η ποσοτητα αυτη σε διαφορα μερη της Θεσσαλονικης, ακομα και κοντα στην Μικρα, κυμαινεται απο πολλαπλασια εως και ελαχιστη παροτι το τελευταιο ειναι δυσκολο καθως ειχαμε μια γενικευμενη κατασταση ασταθειας και οχι τοπικη, δηλαδη μπορει να ειχαμε και ποσοτητες της ταξης των 50, 60 ή και 70 χιλιοστων σε μερικες περιοχες. Η ποσοτητα αυτη των 32 χιλιοστων επεσε μεσα σε 1 ωρα και 35 λεπτα κατα την διαρκεια της νυχτας.

Η καταιγιδα αυτη προεκυψε λογω της ισχυρης ασταθειας η οποια προηλθε λογω της ψυχρης μαζας αερα πολικης προελευσης η οποια εισηλθε στην βορειοδυτικη ευρωπη και απο εκει ακολουθωντας νοτιοανατολικη τροχια περασε απο κεντρικη ευρωπη και τα νοτια της Ιταλιας και περασε απο τα βαλκανια και απο εκει στην βορεια Ελλαδα, μεσα σε 2-3 μερες ολα αυτα. Η κατασταση αυτη αν κοιταξουμε εναν χαρτη επιφανειακων πιεσεων ή γεωδυναμικου υψους στα 850 hPa ή θερμοκρασιας στα 850 hPa, δεν ειναι καθολου ξεκαθαρη να προβλεφθει. Πχ απο τους παρακατω χαρτες δεν μπορουμε να βγαλουμε καποιο ασφαλες συμπερασμα για υπαρξη ψυχρης λιμνης που κινειται νοτιοανατολικα.



Αντιθετα κοιτωντας τον παρακατω χαρτη πιεσεων και ισοθερμων στα 700 hPa γινεται φανερο οτι μια ψυχρη μαζα αερα βρισκεται στην κεντρικη Ευρωπη κινουμενη νοτια και εβρισκομενη στα βορειοδυτικα συνορα της Ιταλιας. Αυτη η ψυχρη μαζα πολικης προελευσης, προηλθε απο την βορειοδυτικη Ευρωπη προερχομενη αρχικα απο τον βορειο Ατλαντικο. Την ιδια στιγμη στα κεντρικα της νοτιας Ευρωπης καθως και στην Μεσογειο επικρατει μια ζωνη υψηλων πιεσεων (ridge) απο την Αφρικη ενω υψηλες θερμοκρασιες κυριαρχουν στην περιοχη των Βαλκανιων.


Η θερμοκρασια στα 850 hPa απο τις 12:00 UTC στις 30/07 εως την ιδια ωρα στις 31/07 επεσε απο τους 17.8 °C στους 15 °C δηλαδη πτωση 2.8 °C.
Αντιθετα και λαμβανοντας υποψιν οτι η δυσκολια της μεταβολης της θερμοκρασιας στα υψηλοτερα στρωματα αερα ειναι μεγαλυτερη, η θερμοκρασια στα 700 hPa για τις ιδιες ωρες επεσε απο τους 10.8 °C στους 6.8 °C δηλαδη πτωση 4.0 °C ενω παρομοια σημαντικη πτωση 4.4 βαθμων Κελσιου συνεβη και στα 500 hPa.

Απο την αλλη βλεποντας το διαγραμμα της διακυμανσης της Θe στα 850 hPa στα Βαλκανια για τις 30 και 31 του μηνος ωρα 00:00 UTC, μπορουμε να καταλαβουμε οτι ζεστος και υγρος αερας κυριαρχουσε στην περιοχη με την Θe να φτανει και τους 62 °C. Αυτος ο θερμος αερας που προυπηρχε συναντηθηκε με την κινουμενη νοτιοανατολικα ψυχρη μαζα. Μετα την συγκλιση αυτων των διαφορετικων αεριων μαζων, το θερμο και υγρο στρωμα αερα αρχισε να υποχωρει νοτιοανατολικα και ενα δυνατο ανυσμα της Θe θερμοκρασιας υπηρχε περιπου 150 χιλιομετρα βορειοδυτικα της πολης της Θεσσαλονικης.


Επισης απο τα κατακορυφα διαγραμματα της Θe για τις 12:00 UTC στις 29,30 και 31 του μηνος φαινεται οτι υπηρχε σημαντικα μεγαλη δυνητικη ασταθεια στις 30 Ιουλιου για την περιοχη της Μικρας η οποια εξαλειφθηκε στο τελος των επομενων 24 ωρων.


Τελος απο το διαγραμμα εγκαρσιας τομης των ισοδυναμων θερμοκρασιων για τα επιπεδα της ατμοσφαιρας με πιεσεις απο της επιφανεια εως τα 200 hPa, ως προς τον χρονο, βλεπουμε οτι ενα ψυχρο μετωπο περασε απο την περιοχη μεταξυ 30 και 31 του μηνος. Επιπροσθετως μπορουμε να συμπερανουμε οτι η ψυχρη μαζα αερα πισω απο το μετωπο ηταν πολυ βαθια και εκτεινονταν εως και περιπου τα 450 hPa με 400 hPa. Το ψυχρο αυτο μετωπο δηλαδη που περασε ηταν η γεννεσιουργος αιτια της ολης διαταραχης και της προκλησης ασταθειας με αποτελεσμα την γεννηση της βιαιης καταιγιδας που υπηρξε.

---

Καταιγιδα στις 31-08-1995(ημερα) (Κυκλοφορια-N)
Η καταιγιδα αυτή που επληξε ένα μεγαλο μερος της βορειας Ελλαδας αφηνοντας 25.91 χιλιοστα υετου, ειχε ως γεννεσιουργο αιτια όπως φαινεται και από το παρακατω διαγραμμα στα 200 hPa, ένα ισχυρο αποκομμενο(με την αυστηρη εννοια του ορου δεν μπορει να χαρακτηριστει αποκομμενο αλλά εχει τα χαρακτηριστικα αυτου, δηλαδη αργη κινηση και κρυο πυρηνα) χαμηλο στα υψηλα στρωματα, που βρισκοταν στην περιοχη της κεντρικης Ευρωπης, στα Βαλκανια και σε ένα μεγαλο μερος της Ιταλικης χερσονησου. Όπως είναι γνωστο από μελετες, η υπαρξη ενός τραφ(αυλωνας) πλανητικης κλιμακας(long wave embedded trough) στην κεντρικη ή ανατολικη Μεσογειο, ευνοει την αναπτυξη καταιγιδων στην βορεια Ελλαδα.

Η ευνοικη αυτή συνοπτικη κυκλοφορια αρχισε να διαφαινεται περιπου 5-6 μερες πριν, στις 26-08, όταν η εισοδος μια πολύ ψυχρης μαζας αερα πολικης προελευσεως εκανε την εμφανιση της στα βορεια της Ευρωπης.



Και αρχισε να γινεται φανερη όταν η ψυχρη μαζα αυτή αερα εστω και αποδυναμωμενη εισηλθε στις 27 και 28 του μηνος χαμηλοτερα στην βορεια, βορειοδυτικη Ευρωπη.



Στις επομενες 2 μερες η ψυχρη μαζα συνεχισε να κινειται νοτιοτερα και ως τις 29-08 ειχε φτασει στην Σικελια.



Μεταξυ 29 και 31 Αυγουστου η υπαρξη μιας 2ης διαταραχης δυτικα του κυριου τραφ, ενσωματωμενη σε έναν πολύ ισχυρο αεροχειμαρρο(jet stream) με ταχυτητες που φτανανε τα 190 χιλιομετρα την ωρα, προκαλεσε την δημιουργια ενός νεου ισχυρου τραφ που τελικως συνεισφερε στην μετατροπη του αρχικου τραφ σε ένα αποκομμενο χαμηλο στις 31 του μηνος στην κεντρικη ευρωπη και βορεια της Ιταλιας και των βαλκανιων όπως φαινεται παρακατω.


Η εξελιξη του αυλωνα:




Το jet stream που επηρεασε ισχυρα την ολη κατασταση δημιουργωντας το "αποκομμενο" χαμηλο:




Στην νοτια, νοτιοανατολικη πλευρα του χαμηλου, ένας αεροχειμαρρος(jet stream) με ανεμους που φτανανε τα 130 km/h υπηρχε στα 200 hPa στις 31 του μηνος. Αυτός ο αεροχειμαρρος καλυπτε την κεντρικη και βορεια Ελλαδα με τον αξονα του να περνα από την πολη της Θεσσαλονικης. Όπως προεκυψε από μετεπειτα αναλυση, υπηρξε μεγαλη αναμειξη και αλληλεπιδραση αεριων μαζων κυριως μεταξυ των 850 hPa και 700 hPa, οπου σταδιακα γινοταν μικροτερη στα υψηλοτερα στρωματα. Στο εδαφος η ταχυτητα του ανεμου ηταν ελαχιστη. Αυτά τα χαρακτηριστικα όπως εχει βρεθει ευνοουν την δημιουργια μεγαλης ασταθειας στην κατω τροποσφαιρα.
Επομενως η ενδειξη υπαρξης ψυχρης μαζας αερα που αποκοπτεται απο τους πολους και εισχωρει στην βορεια και από εκει στην κεντρικη Ευρωπη είναι ισχυρος δεικτης ότι στις επομενες 2-3 μερες εκτεταμενη ασταθεια θα επικρατησει στην βορεια Ελλαδα με εκδηλωση καταιγιδων.

---

Καταιγιδα στις 04-07-1989(νυχτα) (Κυκλοφορια-W)
Η καταιγιδα αυτή η οποια επισης σημειωθηκε τις νυχτερινες ωρες στην Θεσσαλονικη, αφηνοντας 21.09 χιλιοστα υετου, προκληθηκε από την υπαρξη μιας ψυχρης μαζας πολικης και παλι προελευσης που εισεβαλε στην Γαλλια και από εκει στην Ιταλια και από εκει κινουμενη ανατολικα, εισεβαλε από τα βορειοδυτικα την Ελλαδα επηρεαζοντας την βορεια Ελλαδα και προκαλωντας ασταθεια στην ατσμοσφαιρα.
Βλεποντας τις ισοθερμες στα 700 hPa γινεται φανερο ότι η ψυχρη μαζα επηρεασε εντονα την Θεσσαλονικη καθως και το μεγαλυτερο μερος της βορειας Ελλαδας ενω η επιρροη της στην υπολοιπη Ελλαδα ηταν πολυ μικροτερη:


Κοιτωντας τις θερμοκρασιες στα 500 hPa, 700 hPa και στα 850 hPa:


Βλεπουμε ότι η θερμοκρασια στα 700 hPa από τις 00:00Ζ στις 03 του μηνος, εως την επομενη μερα την ιδια ωρα ειχε πεσει 4.6 βαθμους Κελσιου. Από 6 °C στους 1.4 °C σε ένα 24ωρο.
Ενω η θερμοκρασια στα 500 hPa για το ιδιο χρονικο διαστημα ειχε πεσει 0.6 βαθμους Κελσιου. Από -11.5 °C στους -12.1 °C σε ένα 24ωρο.
Και τελος η θερμοκρασια στα 850 hPa για το ιδιο χρονικο διαστημα ειχε πεσει 2.2 βαθμους Κελσιου. Από τους 15.2 °C στους 14 °C σε ένα 24ωρο.

Βλεπουμε δηλαδη ότι, όπως ειχε αναφερθει αρχικα, το επιπεδο των 700 hPa είναι πολύ πιο χρησιμο και ενδεικτικο για την μελετη τετοιων ψυχρων εισβολων από τα επιπεδα των 850 hPa ή των 500 hPa και στα διαγραμματα στα 700 hPa η ψυχρη εισβολη και τα χαρακτηριστικα της φαινονται ξεκαθαρα, σε αντιθεση με αυτά των 850 hPa ή ακομη και των 500 hPa.

Από μονη της όμως αυτή η ψυχρη εισβολη αερα δεν είναι αρκετη να δωσει αυτά τα μεγαλα ποσα υετου και σε αντιθετη περιπτωση απλως θα εδινε μια απλη ασταθεια και μια απλη καταιγιδα. Το γεγονος ότι εδωσε μια αρκετα μεγαλη καταιγιδα οφειλεται στην ταυτοχρονη εισοδο μιας «γλωσσας θερμου αερα εξ Αφρικης από τα νοτιοανατολικα προς την βορεια Ελλαδα. Από το παρακατω διαγραμμα των τιμων της Θe για το κατακορυφο στρωμα από την επιφανεια εως τα 500 hPa:


Βλεπουμε ότι στις 3 του μηνος στις 12:00 UTC, υπαρχει ισχυρη ασταθεια κατακορυφης μεταφορας(convective instability) μεταξυ της επιφανειας και των 800 hPa με μια μικρη εξαιρεση στα πρωτα μετρα από το εδαφος εως τα 950 hPa οπου είναι φανερη η υπαρξη μιας αναστροφης λογω της ψυχρης θαλασσιας αυρας που επνεε. Η ασταθεια αυτή συμβαινει διοτι ένα ψυχρο και ξηρο τμημα αερα λογω της ψυχρης μαζας αερα που εισηλθε στην περιοχη, συνανταει πιο χαμηλα ένα θερμο και υγρο τμημα αερα.
Τοτε ισχυει ότι dΘe/dz < 0, με λιγα λογια ο αερας στα κατωτερα στρωματα εχει μεγαλυτερη σχετικη υγρασια από ότι ψηλοτερα και αρα οσο ανερχεται το στρωμα αερα θα κορεστει πρωτα στη βαση του. Από εκεινο το σημειο και μετα οπου η βαση του εχει σχετικη υγρασια 100%, η βαση του θα ακολουθει κατά την ανοδο της, υγρη αδιαβατικη εκτονωση, ενώ η κορυφη του στρωματος αερα θα ακολουθει την ξηρη αδιαβατικη εκτονωση.
Αποτελεσμα λοιπον αυτης της διαφορετικης θερμοβαθμιδας στο πανω και κατω μερος του στρωματος αερα, είναι η εκδηλωση ασταθειας σε αυτό.

Την θερμη εισβολη που ενισχυσε την ασταθεια και αρα και την βιαιοτητα της καταιγιδας, μπορουμε να την δουμε από τον παρακατω χαρτη της Θe για τα 850 hPa από τις 03/07 εως τις 04/07 οπου και γινεται φανερη η εισοδος θερμου(αρα και υγρου) αερα από τα νοτια-νοτιοανατολικα:



Συνοψιζοντας λοιπον το συνοπτικο αιτιο και κατασταση για την δημιουργια αυτης της καταιγιδας, ηταν το τραφ που περασε από την βορεια Ελλαδα και συναντησε ένα στρωμα θερμου και υγρου αερα που από την μια βρισκοταν ηδη(καθως μιλαμε για καλοκαιρι) εκει αλλα ενδυναμωθηκε από την εισοδο ακομα περισσοτερου θερμου αερα από τα νοτια-νοτιοανατολικα προερχομενου από την Αφρικη και η οποια συγκλιση των 2 αυτων μαζων αερα προκαλεσε μεγαλη ασταθεια(convective instability) και εντονες κατακορυφες κινησεις που προκαλεσαν την καταιγιδα δινοντας 21 χιλιοστα σε μικρο χρονο κατά την διαρκεια της νυχτας της 4ης Ιουλιου.

---

►Πηγες αρθρου καθως και βιβλιογραφια(ο διαχωρισμος πηγης/βιβλιογραφιας εχει το ιδιαιτερο χαρακτηριστικο και σημασια εδω περα οτι η βιβλιογραφια αναφερεται σε αρθρα/βιβλια/μελετες και αποτελει την βαση ορισμενων γεγονοτων που δεχομαστε στο αρθρο ως αληθη, ενω η πηγη αναφερεται σε αρθρα/βιβλια/μελετες οπου κειμενα ή μεγαλα μερη αυτων μεταφερονται αυτουσια στο παρον αρθρο):

•Cotton WR, Anthes RA:
Storm and cloud dynamics.

•Holton JR (1992):
An introduction to dynamic meteorology.

•D. K. Pissimanis, V. A. Notaridou, and C. K. Spyrou:
On the main characteristics of synoptic weather conditions associated with thunderstorm activity during the months of July and August in the city of Thessaloniki (Northern Greece)

•Uccellini LW (1986):
The possible influence of upstream upper-level baroclinic processes on the development of the QE II storm.

•Kotroni V, Kallos G, Lagouvardos K:
Convergence zones over the Greek Peninsula and associated thunderstorm activity.

•Μπαλαμή, Μαρία Αν., Σαχσαμάνογλου, Χαράλαμπος Σ. επιβλέπων καθηγητής:
Φυσική μελέτη θερινής καταιγίδας.

•Doswell, Charles A.:
Severe convective storms.

•Kessler, Edwin:
Thunderstorm morphology and dynamics.

•Panchev, S:
Dynamic Meteorology.

•MADDOX R. A. , DOSWELL CH. A. III :
An examination of jet stream configurations 500 mb vorticity advection and low level thermal advection patterns during extended periods of intense convection.

•ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Π. ΜΠΡΙΚΑ:
O ΥΠOΤΡΟΠΙΚOΣ ΑEΡΟΧΕΙMΑΡΡΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΤH ΔHΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚAΙ ΕΝΤAΣΗ ΕΞAΙΡΕΤΙΚΩΝ ΚΑΙΡΙKΩΝ ΦΑΙΝOΜΕΝΩΝ ΣΤON ΕΥΡΥΤΕΡO ΕΛΛAΔIKO ΧΩΡO

•GIDON ESHEL, BRIAN F. FARRELL:
Mechanisms of Eastern Mediterranean Rainfall Variability

•Johnson DL :
A stability analysis of AVE-IV severe weather soundings.